Gida-Aurkibidea (Hezkuntza Artistikoa II)

1. Hizkuntza bisuala
2. Estereotipo plastiko eta grafikoak
3. Curriculuma
4. Ondare hezkuntza

5. Ebaluazioa
6. Arte hezkuntza proiektuak
7. Ondorio orokorrak
8. Portafolioa ebaluatzeko errubrika

Hizkuntza bisuala

Egun irudien munduan bizi gara; irudiz inguratuta gaude, eta zer esanik ez haur txikiek. Egunerokotasunean, telebistan, interneten, bideojokoetan, iragarkietan, komikietan … irudiak presente daude nonahi. Horiek haurrak liluratu eta modu honetan, zuzenean zein zeharka, zenbait mezu, balore eta jarrera transmititzen dizkiete.

Haiekiko duten mendekotasun handiaren ondorioz, behin eta berriz ikusten dutenak eragindua, manipulazio antzeko bat ematen dela esan dezakegu; gure haurtzaroa horren adibide dugu: mutilak Super Man bezalako pertsonai indartsuarekin identifikatzen ziren moduan, neskak Barbie-ak ederrak zituzten eredu, egun bezala. Perfektuak izanik, haien maitasun-platonikoak bihurtu eta haien edertasun-kanona jarraitu eta haien moduko izaerak izatera behartuta ikusten ditugu gure buruak. Arazoa horiek ez lortzeak eragiten dituen ondorio negatibo larriak dira: frustrazioa, zoriontasun-eza, ziurtasun-gabezia, beldurra, inbidia, balorazio negatiboak ... Azken batean, gure burua ez dugu ez onartu ez maitatuko.

Magritt-en “Hau ez da sagar bat” obrak adierazten duen moduan, irudiak irudikapenak dira, ez dira errealitatea; Arte Ederretan doktoregoa den Alfred Porres-en hitzetan, identificar imagen y realidad de manera tan inmediata conlleva el riesgo de olvidar que la imagen no es la realidad sino una de sus representaciones posibles y que, tras cada representación, siempre hay alguien que media. Irudiak eraikitze bat dira, eta ez dute errealitatea islatzen, baizik eta interesen arabera moldatzen.

Artistak adierazi eta komunikatu nahi duenaren arabera, irudiaren ezaugarri diren forma, kolorea, ehundura eta argia modu batean edo bestean baliatuko ditu, egokitasunaren arabera; horien konbinazioaren arabera, eta honi aplikatutako efektuen arabera, gugan eragingo duen pertzepzioa  desberdina izango da. Alfredo Palacios-ek azaltzen duen moduan, la fascinación por ese universo visual se basa en el inteligente uso que hacen los productores de imágenes de unas claves estéticas que resultan extremadamente atractivas para los niños.

Beste modu batean esanda, transmititu nahi den mezuaren arabera erabiltzen den ikus lengoaia desberdina da. Irudikapen funtzioaren arabera (informatiboa, komertziala, artistikoa) erabilitako estiloa desberdina izango da. Hala ere horretan beti aurkituko ditugu irudiaren esanahia biltzen duen denotazioa eta konnotazioa: irudian ikusten dena, eta horrek iradokitzen duena.

Filosofo garikidea zen Derrida-rekin bat, en toda representacion hay unos poderes. Hautemate ekintza, aldiz, ez da batere sinplea, nahiz eta egunerokoa eta automatikoa izan. Informazioa bera da norbanako guztientzat, baino interpretazioan ezberdintasunak daude ordea; kulturak, hezkuntzak, adinak, oroimenak, adimenak eta baita egoera emozionalak ere emaitza eraldatu dezakete.

Guzti honen aurrean, ikasleek, transimitu nahi diren mezu horiek irakurtzen eta kritikoki interpretatzen ikasi beharko dute, eta haien ezagutza propioak eraiki; horretarako, era egokian hezi beharko ditugu, haiek izan daitezen haien buruengatik erabaki ditzaten, eta ez gizarteak, orain arte gugan zeresan handia izan duenak.

Modu honetan garrantzitsua da Hezkuntza Artistikoan aipatzen diren dimentsio guztiak lantzea; horren artean hautematzailea dago: aztertzen ikasi, jakin eta aztertutakoa ulertu. Helduok beraiekin eztabaidatuz eta elkarrizketaren bitartez, beraiengan jarrera kritikoa sustatzen ahalegindu beharko ginake. Ikusgai dauden irudi guzti hauek, gehienak kontsumoa helburu dutenak, eragina dute gugan, modu inplizitu zein esplizituan, eta horregatik horien aurrean jarrera kritiko bat esnatu eta garatzea ezinbestekoa da; ikusle pasiboak izan beharrean, ikus kultura landu beharko genuke elkarrizketa eta eztabaida sustatuz. Gure ingurunea eta errealitatea ezagutu behar dugu, eta inguratzen gaituen hori kritikoki baloratu.

Bibliografia:

Alfredo Palacios. (2006). El dibujo infantil y la influencia de la cultura visual: todas las imágenes del mundo caben en un dibujo. 

Power point: ikus lengoaia

Estereotipo plastiko eta grafikoak

Hezkuntza artistikoa ikasgaia emozio eta sentimenduen lanketarekin lotua izan ohi da gehienetan; amorruak, nahiak, aldarteak … era berezi, original zein desberdinetan islatzeko baliatu duten artista askok, sormenaren garapenaren emaitza gisa. Egun, ordea, ikasleak adinez aurrera egin ahala, nabarmena da haien sormen zein irudikapen ahalmen galera etengabea.

Guk betidanik egin izan dugun moduan, haurrei etxe bat marraztea eskatu eta betiko etxe tipikoa marraztuko du, teilatu gorriduna, alboetan bi leiho eta behealdean ate bat dituena. Eguzkia horren beste adibide argia dugu; borobila, alboetan izpiak dituela eta hori-horiduna marrazten dugu guztiok. Zeren ondorio da hau?

Irudiz inguratuta bizi gara, haurrak gehienbat. Interneten, telebistan, bideojokoetan, liburuetan … edonon daude ikusgai. Galdera da: horiek, eragina dute gugan? Haurrentzako marrazki bizidunetan erabiltzen diren kolore, musika, eta gehienbat pertsonaiak erakargarriak dira, eta horiekin identifikatuta sentitzen dira. El estereotipo plástico: entre la creatividad y la identificación cultural testuan azaltzen den moduan, “disneyzación” munduan izugarri zabaltzen ari den gertaera dugu; ondorioz,  haurrak egunero ikusgai dituzten horiek kopiatzen saiatzen dira etengabe, haiengan eragin negatiboa eraginda. Izan ere, haien ustez, ikusten duten hori besterik ez da existitzen, ikusten duten hori da duten eredu bakarra, bestelakorik existituko ez balitz bezala.

Beraz, haurrek behien eta berriz modu berdinetan adierazten dituzte gauzak, eskema berdina jarraituta, duten aukera bakarra izango balitz bezala; beste modu batera esanda, ikusten dituzten horiek estereotipo bilakatzen dira. Modu honetan, originaltasun eza nabarmena da, orokortasuna eta uniformetasuna gailentzen baitira, banakako zein adierazpen naturalaren gainetik.

Irakasle ugarik gainera, haurrek adierazteko duten modu intuitiboaren aurrean haien gustuko diren kolore, neurri zein formak inposatzen dizkiete, gauzak argi eta polit adierazteko duten gogoa dela eta. El dibujo infantil y la influencia de la cultura visual: todas las imagenes del mundo caben en un dibujo testuan adierazten den moduan, pensar que el cometido principal del arte es representar la realidad, nos obliga a interpretar como un síntoma de desarrollo positivo el paso del garabato a la figura. Ondorioz, helduen gustu eta haurrek adierazteko duten moduaren arteko desakordioak zeresan handia du honetan; eragin nabarmena du honek eta zailtasun ugari eragiten dizkie, haurrek artea autoexpresiorako bide bezala baliatzea ekidinez.

Lowenfald-en hitzekin bat, haurra, berez, artista jaiotzen da, sormena badu, eta hura modua autonomoan islatzen eta garatzen utzi behar zaio, libreki; haiengan ez dugu eraginik izan behar, ezta erreferentziarik eman ere.

Hala ere, egia da sormena ez dela ezerezetik sortzen, horren inguruko jakinduria behar da, esperientzia; beraz, zenbait baliabide eman behar zaizkie. Ondorioz, estereotipazioarekin bukatzeko, zein da soluzioa? Lehen esan bezala, estereotipo plastiko asko daude. Beraz, umeek estereotipo horiek saihestu ditzaten, helduen interferentzia ekiditea da helburu, eredu aniztasuna eskainiz, modu horretan interesen araberako aukeraketa kritikoa eman dadin, adierazpena pertsonalagoa zein aberatsagoa bihurtuz.

Argi dago, beraz, haurrak mugatuta daudela, haien ezagupen falta nabarmena da. Horren aurrean, aldaketak zein desbideratzeak aurkeztu ditzaketeen eskemak ditugu, estereotipoen amaierarekin bat egiteko baliabide eta tresna moduan baliatu beharko ditugunak.

Hala ere, haurrek betiko pertsonai zein objektu eta irudiak marraztea ez du zertan negatiboa izan behar; horietatik abiatuta, haurrari errekurtso plastiko desberdinekin (lerroak, formak, koloreak …) saiatzeko balio zaizkion frogatu behar dugu, edo bestela horretara animatu. Era berean, irudi horiek haien heroiek gainditu beharko dituzten arazo zein egoera berri eta desberdinak imajinatzeko balio diezaieke, edo bestela guk egoera horiek planteatu, sormenaren lanketa zein garapena nabarmena den bitartean. Beraz, gure lana aurretik aipatu dugun eragin negatibo hori positibo bihurtzea da, onurak ateraz.

Beraz, gure esku dago arazoa konpontzea, eta emozioak-sentimenduak eta horiek landu zein adierazteko moduak gero eta gutxiago lantzen dituen Hezkuntza Sisteman aurrerapausoak ematea.  

Bibliografia:
El estereotipo plástico: entre la creatividad y la identificación cultural Imanol Agirre Arriaga. Universidad Pública de Navarra 

Alfredo Palacios. (2006). El dibujo infantil y la influencia de la cultura visual: todas las imágenes del mundo caben en un dibujo. 

Curriculuma

Matematika, ingelesa, gizarte zientziak, euskara, natur zientziak… Eskola hori baina askoz gehiago da. Hezkuntzan matematika eta hizkuntza alorren balorazioa nagusitzen da, zeina curriculumean zientifikoa den ororen lehentasunarekin batera ondorio negatiboak eragiten dituen eremu artistikoan. Modu honetan, LOMCE legeak Hezkuntza Artsitikoak ikasgaia, ez-derrigorrezkoa bilakatu du, ikasgaia bigarren plano batean geratzen delarik, ez-garrantzizkotzat joz.

Hezkuntza Artistikoa irakasgaiari plastika izena eman diogu guztiok betidanik, ikasle zein irakasle. Plastika buztina, igeltsua, etab. bezalako materia biguna modelatzearen ondorioz objektuen sorkuntzan oinarritzen den artea edo teknika dugu. Eta ederki biltzen du honek guk txikitan plastika orduan egiten genituenak.

Horretan marrazketa librea, buztinezko eskultura txikiak, plastilinarekin irudi desberdinak, akuarela … besterik ez genuen egiten; tartean testulibururik ez zegoen, azterketarik ez, ongi pasatzen genuen …  Argi dago Hezkuntza Artistikoa ikasgai ludikotzat hartua izan dela betidanik, horretan egiten genituen jarduera praktikoengatik. Eta honakoa izan daiteke Hezkuntza Artistikoa aintzat ez hartzeko arrazoia.

Aldiz, Hezkuntza Artistikoa gure oinarri diren aspektu afektibo, emozional eta estetikoak lantzeko proposatutako ikasgaia dugu, baina horretarako ikasgaia behar bezala bideratu eta prozesatu beharko da. Ikasgaiak bildu eta modu honetan landu beharreko oinarrizko dimentsioak hiru dira: hautematzailea: aztertzen ikasi, jakin eta aztertutakoa ulertu; produktorea: egiten ikasi, adierazi edo transformatu; eta emozionala: modu sentikorrean disfrutatzen ikasi. Gainera, curriculuma sexu berdintasuna, askatasunerako hezkuntza, demokrazia, berdintasuna, bakea, ingurunearen zaintza eta  garapen iraunkorra bezalako jarrera, balore eta arauetara egon beharko da bideratua.

Guzti honen oinarrian, helburu diren neska-mutilen emozio eta sentimenduak adierazten lagundu, haien formakuntza kulturalerako bide izan, disfrutatzeko modu izan, irudi zein inguratzen dituen kultura bisualen aurrean haien zentzu kritikoa esnatzeko gaitasuna izan, eta artea medio desberdinekin praktikatzera ohitu daude.

Hezkuntza Artistikoa, beraz, ez da soilik irakasleak materialak banatu eta guk horiek gure nahieran moldatu eta erabiltzea, dibertitzen garen bitartean; nahiz eta teknika eta metodologia berriekin esperimentatzen utzi beharrezkoa izan, ez gara horretan bakarrik geratu behar. Ondoren horien bitartez sortutako sormen lan horiek aztertu eta guztion artean komentatu beharko ditugu, adierazi nahi izan duguna azalduz, zergatiak argituz, horretan izan ditugun zailtasun eta erraztasunak jakinaraziz (emozioak lantzen diren bitartean) … Horretaz gain ere, inguratzen gaituenak transmititzen dizkigun mezuak irakurtzen irakatsi beharko zaie, nahiz eta konturatu ez horiek eragin nabarmena baitute gugan. Irakaslearen erantzukizuna, beraz, nabarmena da, bere lana modu egokian gauzatu nahi izatekotan, bera baita solasaldi hauek bideratu beharko dituenak. Honen aurrean, aldiz, gure garaian egiten zuten bezala, hark materialak banatu eta haurrak haien nahieran murgil daitezen utz zezakeen, emaitzei erreparatu gabe, harentzako guztiz lan erosoa eta sinplea bihurtuz.

Planteatu beharreko metodologia  idealak, beraz, honakoak bildu beharko ditu: aktiboak izan: ezagutza artistikoak barneratzeko modua esperientzia sortzaileen bitartez da; parte-hartzaileak izan: ikaslea ikaskuntza prozesu propioan zehar esku-hartzaile izan behar du; integratzilea izan: hizkuntza artistiko desberdinak integratu hauek jarduera koherente desberdinetan islatuz; ingurunearekin lotura: ingurune hurbila erreferentziatzat hartu, motibazio iturritzat, dokumentazio iturritzat, analisi iturritzat …; jakintza-alorren arteko kolaborazioa; ikertzailea: modu autonomoan ezagutzak barneratzeko modua, behaketa zein esperientzia testuinguruetan jarrita.

Hauetan guztietan, beraz, egin behar ditu azpimarratzeak irakasleak; hauetan guztietan egin behar ditu jarraipenak; haien artean osagarriak dira, eta guztietan aurrerapausoak zein garapenak emateko maila berean landuak behar dute izan, garrantzi eta balore berdina baitute guztiek. Aurretik esan bezala irakaslearen eskuetan dago hau guztia, hein batean bere ardura da ikasleek behar bezalako hezkuntza jasotzea. Haiek haien lanak behar bezala eginda, beraz, ikasgai guztiek izan beharreko errekonozimendua izatea emango da, eta LOMCE-k egin duen bezalako gutxiespenekin bukatzea gerta liteke, azken batean helburu den gure hezkuntza integrala jasotzeko alor guztiak behar bezala landu beharra daude. Beraz, hausnarketarako galdera: Zertarako irakatsi? Zer irakatsi? Nola irakatsi?

Bibliografia:
Didactica de la Educacion Artistica. Marin, Ricardo

Ondare hezkuntza

Ondarea hitza entzun eta zer da burura datorkizun lehendabizikoa? Hau izan zen irakasleak planteatu zigun galdera, gaiaren sarrera gisa. La Alhambra, Iruñako katedrala, Egiptoko piramideak, Bartzelonako Sagrada Familia, Goyaren margolanak … izan ziren gure erantzunak. Galdera da, zein erlazio dituzte horiek? Konparatu eta aztertzerakoan, guztiak elementu materialak, fisikoak, publikoak, iraganekoak, guztion ezagun … direlakoaren ondorioa argia da.

Nabarmena da, beraz, ondarea antzinako monumentu zein elementu-objektu historiko ezagunekin lotzeko dagoen joera. Turismoa izan daiteke neurri handi batean erreferente horien inposatzaile, baino ondarea hori besterik ez da, oinarria beste bat du: pertsonak. Beraz, elementu-objektu historiko horien atzean zer dago? Zein da bere esanahia? Zerk bultzatu zuen egileak horretara? Eraikuntzak zein ondorio ekarri zituen? …

Lo patrimonial testuan azaltzen den bezala, ondarea gizakion ondasuna da, gu gara horren oinordeko, horren mezulari, transmisore … Ondarea eta gizakiak bereiztezinak dira; ondarea norbanakoaren parte da, esanguratsua harentzako, gugan eragiten duen sentimendua ulertzeko ezagutu beharreko zenbait arrazoi eta gertaera desberdinengatik. Erlazio horiek dira, gehienbat, ondarea ulertzeko jakin beharrekoak, horiek baitira ondarearen funtsa.

Ondarea-elementu fisikoa lotura indarrean dagoen ideia da, baino ondarea definitzen duten ezaugarriak norbanakoaren eta elementu material-inmaterial-espiritualen arteko erlazioek osatzen dute ere, eta ez bakarrik ustezko ondasun horiek.

Gizakia tartean egonda, subjektiboa da oso. Altxorra balitz bezala gordetzen dut nik bikoteak behin idatzitako gutuna. Oroitzapen materialak dira horiek, hark orain gutxi oparitutako artzatxoa bezala, edota elkarrekin ateratako argazki desberdinak kasu. Balore handiko objektuak ditut nik horiek, eragin dizkidaten momentu polit eta zoriontsuengatik. Eta naiz eta horiek aurrean ez izan, horiek eragiten dizkidaten oroitzapenak, burura ekartzen dizkidaten momentu eta istorioak, gure artean gertatutakoak … luzaroan izango ditut gogoan.

Nabarmena da, beraz, ezartzen diren erlazio horiek, hau da, elementu inmaterial horiek duten garrantzia. Objektu materialekin batera, ondarea ulertzeko gakoa dira. Are gehiago, objektu materialak galduz gero, erlazio horiek eragindako oroitzapenak ditugu, baina memoria galduz gero, zer geratzen zaigu? Zein izan zen gure istorioa? Zer da gure seme-alabei transmitituko dieguna?

Indarrean dagoen beste ideia ondarea-iragana arteko lotura dugu. Baina aurreko adibidea aztertuta, garaikidea dena, eraikitze prozesuan zein sortu berria izan den edozer norbanakoan eragin dezakeen esangura nabarmena da ere, haren nortasun erreferentea suertatu daitekeelarik.

Beraz, ondareak gizabanakoarekin duen erlazio eta gertutasuna ikusita, eta horrek gugan izan ditzakeen ondorioak ikusita, zergatik ez gehiagotan landu? “Ez al da posible edozein irakaskuntza-ikaskuntza eduki ondarea bihurtu?” Hauek norbanakoaren nortasun erreferenteen parte izan daitezke, haren interes-guneekin bat egin, haren beharrekin, egonezinekin, lehentasunekin … Eta modu honetan ondarea bilakatu, Olaia Fontalek azaltzen duen moduan, norbanako zein talde batek dituen interesak baitira hura ondare bilakatzen duenak.

Irakaskuntza ondare bilakatze prozesuetarantz orientatzeko aukera badago, beraz. Ikasleak haien ondare artistiko zein kulturalekin bat eginaraztean, hezkuntzaren atzean dauden baloreak ondareak haiengan eragiten dituen efektu eta ondorioekin uztartuak geratuko dira. Beraz, gure oinarri diren emozio zein sentimenduak gero eta gutxiago lantzen dituen Hezkuntza Sistemaren aurrean, ondarea bezalako edukien bitartez  haurrek haien nortasunak eraikitzen lagun ditzagun.

Bibliografia:
Lo patrimonial. Olaia Fontal

Ebaluazioa

Nola jakin dezakegu ikaslea era esanguratsuan ikasten ari den?; nola jakin dezakegu ikaslea ikasten ari den ikasten, edo irakatsi nahi zaiona ikasten ario te den? Ebaluazioa egin edo ez egin, eta egitekotan hau modu aproposenean gauzatzeko nola egin izan da irakasleen arazo nagusietako bat; izan ere haurraren erritmoa errespetatu behar da; notekin ikasle lehiakorrak sortzen dira; kalifikazioek ez diote ikasleari laguntzen bere ikaskuntzaren ardura hartzen eta ikaskuntza interpretatzen … bezalakoak entzun ditugu betidanik.

Haurrak ginenean bezala, asko izan dira nota baxuak ateratzeagatik egindako negarrak, asko izan dira nota hobeagoak ateratzeagatik ikasleen artean eman diren suminak, ikasleek emaitza baxuak ateratzeagatik eman diren bazterketak … Ikasleek egindako lanak zenbaki bidez ebaluatzea, beraz, oso aproposa ez dela ondorioztatu dezakegu. Baino ikaskuntza prozesu orok bere ebaluazioa beharrezkoa du.

Ikaskuntza prozesu ororen nondik norakoak ezagutzea beharrezkoa da. Hau modu egokian gauzatuta ikasleek horretan dituzten gorabeherak, zailtasunak, abileziak, ahultasunak … ezagutu, eta horietan aurrerapauso zein garapenak emateko aukera izango dugu. Perez Gomez-en hitzekin bat, ebaluazioa prozesu bat da, saiatzen dena ikasgelako irakaskuntza- eta ikaskuntza-prozesuetan jarraipena egiten eta horiek esplikatzen (ez neurtzen).

Modu honetan, nahiz eta askok Hezkuntza Artistikoa ikasgai ludikoa besterik ez kontsideratu (askotan honen kudeaketa egokia ez baita, Curriculuma atalean azaldu bezala), gainontzeko irakasgaien izaera bereko ikasgaia dugu; horren ildotik, metodologia egokiaren bitartez, horren edukiak landu eta beraz helburuak betetzen diren ebaluatu beharko da.

Iraganean eta oraindik ere askotan egiten den bezala, artelanak errealistak eta ederrak izateagatik izan dira baloratuak eta ebaluatuak; haurrak ginenean bezala, gelako artista koloreztatzeko orduan marratik ateratzen ez zena zen, edota marrazki polit-politak egiten zituena, zirriborrorik gabeak. Baino ebaluatu beharrekoa ez da produktua bakarrik. Ikasgaiaren oinarri den ikusten, sentitzen, pentsatzen ... duguna adieraztea, bakoitzak gure modura komunikatzen dugu; beraz, horretan garrantzitsua dena gauzak modu horretan egitera eraman gaituena ulertzea eta jakinaraztea da, eta ez emaitza finalari erreparatzea.

Guztiok ditugun trebetasunak eta abileziak desberdinak dira; guztiok ditugun zailtasun eta ahultasunak desberdinak dira; baino ikaskuntza prozesuan aurrerapenak eta garapenak emateko gogo eta nahiak gure esku daude. Modu honetan, lanarekiko jarrera, taldearekiko zein irakasleekiko jarrera, gaiarekiko interesa, parte-hartzea, inplikazioa, norbanakoaren esfortzu eta saiakera, gainontzeko gelakideekiko jarrera … zeresan handia dute. Gainera, aurrekoak erreparatuta eta ikasleen autoebaluazioarekin batera, ederki ulertu ditzakegu eta oraingoan bai behar bezala ebaluatu ikasleak.  

Baino aurretik Curriculuma atalean azaldu bezala, Hezkuntza Artistikoak ez ditu soilik jarduera praktikoak biltzen. Honetan artista desberdinak ezagutzea, hauek haien lanen bitartez transmititzen dituzten mezuak irakurtzen ikastea, inguratzen gaituzten irudi zein kultura bisualen aurrean haien zentzu kritikoa esnatzea … tartean ditu, eta horren ildotik kontzeptuak barneratzean, artistak ezagutzean, ikaskuntza instrumentaletan izandako aurrerapenetan, prozedura eta teknika desberdinen ezagutzan, azalpen eta aurkezpenak modu argian gauzatzean … jarraipenak egin beharko ditu irakasleak.

Irakaslea aholkulari moduan arituko da, ikasleek haien prozesuaren inguruan hausnartzera bultzatuz, modu serio eta koherentean lan egiteko; gainera, uneoro ikasleei adi egon beharko da, jarduerak gauzatzen dituzten bitartean. Nahiz eta emaitzan ere erreparatu, gehienbat prozesua behatzea da garrantzizkoa, horretan argi eta garbi islatzen baita ikasleen jarrera, ikaskuntza prozesuan aurrerapausoak eta garapenak emateko gogo eta nahiak;; esaten den moduan, esfortzu guztiak, bere saria du, eta hein handi batean horren araberakoa beharko zen ebaluazioa, eta ez askotan urduritasunak eraginda traizionatzen gaituzten azterketen emaitzen araberakoa.

Bibliografia:

Evaluacion en la EA y los comportamientos artisticos. Fernando Hernandez

Ebaluazioa. F. Fernandez

Arte hezkuntza proiektuak

Asko dira ikaskuntza-prozesuetan porrot egiten duten ikasleak. Horretan ez dute motibaziorik aurkitzen, galduta ikusten dituzte haien buruak, denbora galtzetzat jotzen dute, baliorik ez diote aurkitzen … Ikasleek interesa galdu eta derrigorrezkoa den hezkuntza bertan behera uzten dute. Arazo larria dugu hau; izan ere, etorkizunean lan duina izatekotan, titulazio baten jabe izan behar gara. Beraz, nola bukatu gero eta ohikoagoak diren egoera larri hauekin?

Ikasleak ezagutzarenganako interes handia dauka, bai, baino horretarako haren ahalmen eta dohainak erakutsi eta azaleratzeko aukera emango dion metodologia beharrezkoa du, metodologia tradizionalak deuseztatzearekin batera. Irakasleak gidaturiko talde txikietan garatzen den eta ikaslea erdigune hartuta gauzatzen den ikaskuntza gisa defini genitzake lan proiektuak, eta honakoa izan daiteke aurretik planteatutako egoerarekin bukatzeko modua.

Honen helburua, ikasleen interes, esperientzia zein ezagutzekin lotutako arazo edo egoera bati aurre egiteko erantzuna bilatzea da. Modu honetan, ikaslea protagonista dela kontuan hartuta, eta hau momenturo motibatuta egongo dela kontuan izanda, egunerokotasunarekin lotura ezarriko baitu, modu honetan jarduera zentzuzkotzat joz, haien estrategiak aplikatu beharko ditu soluzioa bilatzekotan.

Errazago ulertzeko adibide batekin azalduko dugu. LH-ko ikasleei honakoa planteatu zitzaien: zuen bidai ideala imajinatu. Bidai horretako esanguratsuak eta bidai hori definitzeko erabiliko zenituzten objektuak zuen ingurune hurbilean aurkitu, horiei argazki bat atera eta horiek non aurkitu dituzuen plano batean adierazi. Ondoren, horren aurkezpena egingo dute klasekideen aurrean, eta klaseekideek haien artean eztabaidatuz, bidai ideal hori zein den asmatu beharko dute.

Proiektu sinple honen bitartez lantzen diren eduki zein gaitasunak ugariak dira. Oinarria den idealizazioaren irudikapenaz gainera, errepresentazioa ez-ohiko modu originalean egingo dute, horretarako IKT lan-tresnak menperatu beharko dituztelarik. Gainera, oso subjektiboa den sinbolizazioa emango da, hura arrazoituz. Guzti honek hausnarketa prozesuak, autonomia, ekimen pertsonala, pentsamendu kritikoa, sormena … bezalako gaitasunak biltzen ditu. Baino horretaz gainera, ikasleek haien prozesuak azaltzerako orduan, komunikazioa zein hizkuntza lantzen dira, eta gainontzeko taldekideen arteko komunikazioa, errespetua, talde-lana, eztabaida, iritzi aniztasuna … guztion artean klasekideen bidai ideala zein de asmatu beharko dute eta. Gainera, honako hau geografia lantzeko parada egokia izan daiteke.

Honekin loturik, proiektuak funtsa ez galtzekotan eta ikasleen haien interesa pizturik mantentzekotan, proiektuak irauten duen denboran zehar eskolaz-kanpoko zenbait jarduera burutzea gomendagarria izan daiteke, betidanik guztiok gustuko izan ditugunak: erakustaldiak, antzerkiak, bisitak, gonbidatuak ….

Aurretik esan bezala, haurrak protagonista sentitzea bilatzen dugu, ikaskuntza-prozesuaren parte aktibo, baloratuak, egindakoaz harro, bere buruan sinesten duen bitartean; helburuetako bat, lanak eta esfortzuak saria duelakoaz ohartaraztea da, lan egiteko ohiturak galdu ez ditzaten. Horretarako, proiektuak arrakastatsua suerta daitezen, garrantzitsua da merezitako bukaera ematea, haurrek haien lanak aurkeztuz, erakusketa baten bitartez, edota ikastetxeko gainontzeko ikasleei azalduz …

Argi dago, beraz, nahiz eta curriculumaren mugetatik haratago joan, eta testuliburua oinarri ez izanda, asko direla landu daitezkeen eduki, jakintza zein gaitasunak, modu dinamiko, ludiko eta motibagarrian, eta betidanik hainbeste gustuko izan dugun ekintza praktikoaren bitartez. Gainera, ikaskuntza esanguratsua da oso, ikasleek haien ikaskuntza propioa bultzatzen baitute.

Kontua ez da gauzak egitea egitearren, behartuta, curriculumean araututa daudelako. Curriculumean azaltzen diren edukiak egunerokotasunean dituen aplikazioez eta beraz horiek menperatzearen beharraz ohartarazi behar ditugu, ikaskuntza prozesua zentzuzkotzat jo ditzaten, eta horretan aktibo eta parte-hartzaile izan daitezen. Honekin lotua, beraz, zeresan eta garrantzi handia du irakaslearen metodologiak. Lilian Dabdou Alvarado-ren gogoetak ederki islatzen duen moduan, “el verdadero maestro no es aquél que te presta sus alas, sino el que te ayuda a desplegar las tuyas”. Hezkuntza ez da transmisiboa izan behar; haurrek, informazioa haien buruetan sartu baino,  horri aurre egiten, berritzaile izaten, euren buruei galderak planteatzen, ikertzen, deskubritzen, asmatzen, konparatzen, ekimena izaten ... ikasi behar dute; hau da, haiek beraiek izaten. Horretarako modua aurrekoa bezalako erronkak planteatzea izan daiteke.

Lan-proiektuak gero eta erabiliagoak diren lan-teknikak dira. Orain arte oso erabilia izan den metodo tradizionalari aurre egiteko alternatiba dugu, metodologia berritzailea guztiz, ikastetxeetan gero eta gehiago erabilia, honek dakarren emaitza eta ondorio positibo ugari eta arrakastengatik. Beraz, zergatik ez ondorio negatiboak dakarten metodologia tradizionalak deuseztatu eta emaitza eraginkorrak eta positiboak dakarten lan-proiektuak bezalako metodologiengan apustu egin?

Bibliografia:
Power point: Lan proiektuak metodologia

http://cursos.cepcastilleja.org/mod/forum/discuss.php?d=6236

Ondorio orokorrak

Gai bakoitzaren inguruan ateratako ondorio nagusiak islatuko ditut hemen, garrantzizkoenak, laburpen gisa, landutako gai desberdinak lotzen saiatuz.

Egun irudien munduan bizi gara, baino ez dugu ahaztu behar irudiak eraikitze bat direla; errealitatea interesen arabera modaltzen dugu. Horretarako, forma, kolorea, ehundura, argia, efektuak … konbinatuko ditu, irudi erakargarriak suertatzea bilatuz.

Erakargarriak izanik, horiek haurrak liluratu eta egunero ikusgai dituzten horiek kopiatzen saiatzen dira etengabe; haientzako ikusten duten hori besterik ez da existitzen; horregatik, ikusten dituzten horiek estereotipo bilakatzen dira, orokortasuna eta uniformetasuna gailentzen direlarik, banakako zein adierazpen naturalaren gainetik.

Eragin negatibo hori positibo bihurtzeko, helduen interferentzia ekidin  eta eredu aniztasuna eskainiko da, interesen araberako aukeraketa kritikoa eman dadin, adierazpena pertsonalagoa zein aberatsagoa bihurtuz. Aldaketak zein desbideratzeak aurkeztu ditzaketen eskemak baliatu behar ditugu horretarako.

Eredu ditugun irudi horien bidez komunikatu nahi dena, modu esplizitu zein inplizituan,  eragina dute gugan, eta horregatik horien aurrean jarrera kritiko bat esnatu eta garatzea ezinbestekoa da. Ezinbestekoa da beraz, ikasgaiak biltzen dituen eta haren izaera diren hiru dimentsioak lantzea, hautematzailea: aztertzen ikasi, jakin eta aztertutakoa ulertu barne duena.

Hezkuntza Artistikoa, beraz, ez da soilik irakasleak materialak banatu eta guk horiek gure nahieran moldatu eta erabiltzea, dibertitzen garen bitartean; Hezkuntza Artistikoa gero eta gutxiago lantzen diren eta gure oinarri diren aspektu afektibo, emozional eta estetikoak lantzeko ikasgai aproposa dugu.

Ondarea izan daiteke horretarako gai egokia. Ondarea elementu materialak, publikoak, iraganekoak, guztion ezagun … direlakoaren ustea argia da. Baino ondarea oso subjektiboa da, eta ez da objektu sinple bat. Ondarea norbanakoaren altxor oso preziatua da, gugan eragiten duen sentimendua ulertzeko ezagutu beharreko erlazio bereziak tartean dituenak. Elementu inmaterial horiek dira ondarearen funtsa; gure nortasunaren erreferente izan daitezke, eta beraz, ez du zertan iraganeko kontua izan behar.

“Ez al da posible edozein irakaskuntza-ikaskuntza eduki ondarea bihurtu?” Izan ere, norbanako zein talde batek dituen interesak baitira hura ondare bilakatzen duenak.

Eta ondarea dakarten emaitza arrakastatsuengatik gero eta gehiago erabiltzen diren proiektuen bitartez landu daiteke. Nahiz eta curriculumaren mugetatik haratago joan, eta testuliburua oinarri ez izanda, asko dira landu daitezkeen eduki, jakintza zein gaitasunak, modu dinamiko, ludiko eta motibagarrian. Hauetan gainera, ikaslea protagonista izanik, ikaskuntza-prozesuaren parte aktibo izanda, langile, baloratua, egindakoaz harro, eta bere buruan sinetsiko du; ikaskuntza esanguratsua da oso gainera , ikasleek haien ikaskuntza propioa bultzatzen baitute.

Jarrera hau da ebaluatu beharko zena, eta ez askotan urduritasunak eraginda traizionatzen gaituzten azterketak. Gehienbat ikaskuntza prozesua behatzea da garrantzizkoa, horretan argi islatzen baita ikasleen jarrera, ikaskuntza prozesuan aurrerapenak eta garapenak emateko gogo eta nahiak; esaten den moduan, esfortzu guztiak, bere saria du, eta hein handi batean horren araberakoa izango beharko zen  ebaluazioa.

Portafolioa ebaluatzeko errubrika

Portafolioa amaituta, hauek dira nire balorazio pertsonalak:

AURKEZPENA: Garbitasuna eta txukuntasuna. Adierazpen argia. Gramatika eta ortografiaren erabilera zuzena. Lanaren aurkezpenak, orokorrean, sormena adierazten du (5).

EDUKIA: Ikasgaian landutako eduki gehienak aipatzen ditu. Ikasleak kontzeptuen ezagutza duela antzematen da. Gaiak ongi planteaturik daude baina zenbait zehaztugabetasun kontzeptualak antzematen dira (8).

ESTRUKTURA: Portafolioak egitura logikoa eta bere edukiekin koherentea jarraitzen du. Materialen erabilpen eta antolaketa egokia (5).

IRITZI KRITIKOA: Hausnarketak analisi kritikorako gaitasuna erakusten dute. Lan guztian zehar ildoa jarraitzen duten edukiekin elkarlotutako argudioak ematen ditu (8).

EKARPENAK: Material, irudi eta erreferentziak aurkezten ditu eta egoera berrietan ikasitakoarekin erlazionatzen ditu (8).

OSOTARA: 34