Hizkuntza bisuala

Egun irudien munduan bizi gara; irudiz inguratuta gaude, eta zer esanik ez haur txikiek. Egunerokotasunean, telebistan, interneten, bideojokoetan, iragarkietan, komikietan … irudiak presente daude nonahi. Horiek haurrak liluratu eta modu honetan, zuzenean zein zeharka, zenbait mezu, balore eta jarrera transmititzen dizkiete.

Haiekiko duten mendekotasun handiaren ondorioz, behin eta berriz ikusten dutenak eragindua, manipulazio antzeko bat ematen dela esan dezakegu; gure haurtzaroa horren adibide dugu: mutilak Super Man bezalako pertsonai indartsuarekin identifikatzen ziren moduan, neskak Barbie-ak ederrak zituzten eredu, egun bezala. Perfektuak izanik, haien maitasun-platonikoak bihurtu eta haien edertasun-kanona jarraitu eta haien moduko izaerak izatera behartuta ikusten ditugu gure buruak. Arazoa horiek ez lortzeak eragiten dituen ondorio negatibo larriak dira: frustrazioa, zoriontasun-eza, ziurtasun-gabezia, beldurra, inbidia, balorazio negatiboak ... Azken batean, gure burua ez dugu ez onartu ez maitatuko.

Magritt-en “Hau ez da sagar bat” obrak adierazten duen moduan, irudiak irudikapenak dira, ez dira errealitatea; Arte Ederretan doktoregoa den Alfred Porres-en hitzetan, identificar imagen y realidad de manera tan inmediata conlleva el riesgo de olvidar que la imagen no es la realidad sino una de sus representaciones posibles y que, tras cada representación, siempre hay alguien que media. Irudiak eraikitze bat dira, eta ez dute errealitatea islatzen, baizik eta interesen arabera moldatzen.

Artistak adierazi eta komunikatu nahi duenaren arabera, irudiaren ezaugarri diren forma, kolorea, ehundura eta argia modu batean edo bestean baliatuko ditu, egokitasunaren arabera; horien konbinazioaren arabera, eta honi aplikatutako efektuen arabera, gugan eragingo duen pertzepzioa  desberdina izango da. Alfredo Palacios-ek azaltzen duen moduan, la fascinación por ese universo visual se basa en el inteligente uso que hacen los productores de imágenes de unas claves estéticas que resultan extremadamente atractivas para los niños.

Beste modu batean esanda, transmititu nahi den mezuaren arabera erabiltzen den ikus lengoaia desberdina da. Irudikapen funtzioaren arabera (informatiboa, komertziala, artistikoa) erabilitako estiloa desberdina izango da. Hala ere horretan beti aurkituko ditugu irudiaren esanahia biltzen duen denotazioa eta konnotazioa: irudian ikusten dena, eta horrek iradokitzen duena.

Filosofo garikidea zen Derrida-rekin bat, en toda representacion hay unos poderes. Hautemate ekintza, aldiz, ez da batere sinplea, nahiz eta egunerokoa eta automatikoa izan. Informazioa bera da norbanako guztientzat, baino interpretazioan ezberdintasunak daude ordea; kulturak, hezkuntzak, adinak, oroimenak, adimenak eta baita egoera emozionalak ere emaitza eraldatu dezakete.

Guzti honen aurrean, ikasleek, transimitu nahi diren mezu horiek irakurtzen eta kritikoki interpretatzen ikasi beharko dute, eta haien ezagutza propioak eraiki; horretarako, era egokian hezi beharko ditugu, haiek izan daitezen haien buruengatik erabaki ditzaten, eta ez gizarteak, orain arte gugan zeresan handia izan duenak.

Modu honetan garrantzitsua da Hezkuntza Artistikoan aipatzen diren dimentsio guztiak lantzea; horren artean hautematzailea dago: aztertzen ikasi, jakin eta aztertutakoa ulertu. Helduok beraiekin eztabaidatuz eta elkarrizketaren bitartez, beraiengan jarrera kritikoa sustatzen ahalegindu beharko ginake. Ikusgai dauden irudi guzti hauek, gehienak kontsumoa helburu dutenak, eragina dute gugan, modu inplizitu zein esplizituan, eta horregatik horien aurrean jarrera kritiko bat esnatu eta garatzea ezinbestekoa da; ikusle pasiboak izan beharrean, ikus kultura landu beharko genuke elkarrizketa eta eztabaida sustatuz. Gure ingurunea eta errealitatea ezagutu behar dugu, eta inguratzen gaituen hori kritikoki baloratu.

Bibliografia:

Alfredo Palacios. (2006). El dibujo infantil y la influencia de la cultura visual: todas las imágenes del mundo caben en un dibujo. 

Power point: ikus lengoaia