2. Zergatik irakatsi Hezkuntza Artistikoa?

Zaila da gutxi ezagutzen eta menperatzen duzun gai baten inguruan hausnartzea. Horregatik, nik artearen inguruan dudan ideia islatuko dut lehenbizi, nola definituko zenuke artea? galderari erantzunda, ondoren benetako defenizioarekin konparatuz. Askotan oker gabiltza, mitoak eta aurreiritziak eragin handia baitute gugan, eta horregatik uste eta pertzepzio horiek aldatu beharra dago lehenbailen.

Artea gure sentimenduak eta egonezinak kaleratzeko modua da, gure irudimena garatzeko bidea; gizakia bihozbera da, eta dituen sentsazio eta sentimendu horiek irudikatzearen beharra du. Gertaerak hauteman eta ulertzeko banakako modua da; irudimenak, mundu desberdinetan zehar bidaiatzea baimentzen digu, ametsak balira; ikerketara eta esperimentaziora bultzatzen gaitu, eta horretan izandako banakako bizipen eta sentzazio bereziak ezagutarazi eta adierazteko beharra dugu, batzuetan margolanen bidez nabarmentzen dena, bestetan olerki, abesti edota liburuak baliatuta ... Artea funtsezkoa da, desadostasunak eta gizartea kritikatzeko tresna baita; Dewey pedagogo famatuaren hitzetan oinarrituta, pertsonek bere irudia eraiki baino gehiago egin beharko lukete, bere inteligentzia bere sistema soziala berreraikitzeko erabiliz.

Artearen irakaskuntza funtsezkoa da, haurrek haren aplikapenak ulertu, eta modu egoki batean onurarako baliatu dezakete, dibertitzen diren bitartean, azkeneko hau baita hezkuntza-alor honen ezaugarrietako bat, gure irudimenak eragindua. Haurrek gertaerak modu desberdinetan ulertu eta interpretatzera ohitu behar dira, eta Arte Hezkuntza zein Musika bezalako ikasgaien bitartez mundua modu desberdinetan interpretatzen ikas dezakete, gure barnean daukagun sen-artistikoa dela medio; gainditzeko zaila den arazo baten aurrean honi aurre egiteko bide desberdinak aurkitzeari erreferentzia egin nahi diot honekin.

Praktikatzen: adierazpen plastikotik Hezkuntza Artistikora testuan azaltzen den moduan, Howard Gardner, Rudolf Arnheim eta Elliot Eisner ederki asko erakutsi digute arteak nortasunaren garapenean ez ezik, adimenaren hobekuntzan eta ezagutza orokorrerako estrategien prestakuntzan duen balioa.

Beraz ... Zergatik amore eman arazoen aurrean? Beti egongo dira horri aurre egiteko modu eta estrategia desberdinak; esan beharra dago, Matematiken ikaskuntzak arazo horri erantzuna emateko soluzioak nola bilatzen ez digula erakutsiko. Gehienetan, logikak, gure sen-artistikoa erabat baztertzen du. Eragiketa bat burutzeko orduan soluzioa ez badugu aurkitzen, blokeatzen gara, aurrera ez atzera egin ezinik, roboten antzera. Sormena izango litzateke horri aurre egiteko tresna. Modu honetan, beraz, Arte Hezkuntzaren irakaskuntzaren beharraren inguruan ez zen eztabaidatu beharko, eta ez zen zalantzan jarri beharko, orain gutxi indarrean jarritako LOMCE legeak egiten duen antzera.

Lowenfeld-ek adierazpen plastikoak garapen pertsonalean duen garrantziaz ohartarazi gintuen aspaldian, eta bere ideietan oinarritu zen plastikako didaktikaren azkenaurreko erreforma; baina atzera pausoak eman dira. LOMCE legeak Hezkuntza Artsitikoak ikasgaia, Arte Hezkuntza eta Musika biltzen dituena, ez-derrigorrezkoa bilakatu du, eta hemendik aurrera Hezkuntza Artistikoa eta derrigorrezkoa ez den hizkuntza baten artean hautatu beharko da; modu honetan, Arte HEzkuntza ikasgaia bigarren plano batean geratzen da, ez-garrantzizkotzat joz.

Matematika, ingelesa, gizarte zientziak, euskara, natur zientziak… Eskola hori baina askoz gehiago da. Eskola sormenerako lekua ere bada, eta horregatik, mota guztietako adierazpen artistikoek daukate lekua bertan. Baino hezkuntzan matematika eta hizkuntza alorren balorazioa nagusitzen da, zeina curriculumean zientifikoa den ororen lehentasunarekin batera, ondorio negatiboak eragiten dituen eremu artistikoarengan, aspektu afektibo, emozional eta estetikoak alde batera utzita, eta esperientzia artistikoari lekua kenduz.

Jarduera artistikoek garapen kognitiboan dute eragina. Besteak beste, arreta, kontzentrazioa, irudimena, memoria, behaketa, autokonfiantza, borondatea ... lantzen direlako. Era berean, haurraren garapen sozio-emozionalari ere mesede egiten dio arte heziketak. Izan ere, haurrak bere burua onartu behar du, bere ahalmen eta muga guztiekin. Onarpen horrek lotura izango du haurrak bere buruaz duen ikuspegiarekin, eta horrek zuzenean eragingo du bere jokabidean; orain eta etorkizunean. Baina ez hori bakarrik, jarduera artistiskoen bidez, haurraren zentzumenak landu eta garapen pertzeptiboa ere sustatzen da. Espazioa, formak, koloreak, ehundurak, soinuak, sentipenak eta esperientzia bisualak adierazpenerako estimulu anitzak dira.

Arte hezkuntzak haurrari egiten dizkion ekarpen guztien artean, baina, bada bereziki garrantzitsua den bat: sormena. Malgutasuna, originaltasuna, etorria, independentzia, kritika, autokritika ... landu ahal izango ditu. Zerbait sortzean, analisi gaitasuna, aukeratzeko gaitasuna, loturak egiteko gaitasuna eta sintesi gaitasuna, jartzen dira martxan, besteak beste. Prozesu horretan haurraren esperientziek eta ezagutzek hartzen dute parte.

Beraz ... Hain mekanikoak diren eduki eta ezagutzak irakasteaz gain, haurrei haiek haien kabuz esperimentatzeko aukera eman beharko zitzaien, haiek bila ditzaten haien interesen eta nahien arabera haien buruetan suertatzen zaizkien galderen erantzunak, irudikatuz, hausnartuz ... Haurra independiente eta bere burua aski duena bilakatuko zen horrela, porrotaren aurrean indartsua, arazoen aurrean irtenbideak emateko gaitua, garapen pertsonala bermatuz.

Haurrak ezagutzarenganako interes handia dauka, haien kabuz ikertu, pertsona arduratsuak bilakatzen diren bitartean. Pertsona bat heztea ez da bere buruan informazio eta ezagutza transmititu eta barneratzea. Pertsona bat heztea bizitzarako prestatzea da, hau da, autonomo izaten laguntzea, zenbait balore irakastea, elkarlanean aritzen laguntzea, kooperatiboki, gizarteaz hausnartaraztea, kritikoa izaten laguntzea ... Guzti horretarako espazio eta baliabide jakin batzuk eskaini eta inguru eta anbientazio egokiak beharrezkoak dira. Aurrera egiteko tresnak, errekurtsoak, baliabideak eskaintzea da heztea.

Hezkuntzak izan behar duen helburu garrantzitsuenetariko bat pertsona bakoitzak bere burua ezagutzea, nor den jakiten ahalbidetzea litzateke; bakoitzak bere bihotza entzun eta horren arabera jokatzea da. Eta ez bakarrik bakoitzak bere burua ezagutzea, baizik eta ikasleek elkar ezagutzeko aukera izatea ere. Gaitasun honek besteek adierazten dituzten sentimenduen, emozioen, jokatzeko moduen arabera bakoitzaren izaera zein den jakitea inplikatzen du, enpatia garatuz. Era honetan, zenbat eta gehiago adierazi, gero eta gehiago ezagutuko dugu elkar. Eskolek erlaziorako, elkartrukatzeko eremua izan behar dute, komunikazioa sustatzen den bitartean.

Aurretik aipatutako guzti hauek Arte Hezkuntza lantzearen ondorio eta emaitza dira, Marian Lopez-en Posibilidades de ser a través del arte eta Marin Vidal-en Zergatik irakatsi artea? artikuluetan azaltzen den moduan; onurak, beraz, ugariak dira. Horregatik, beharrezkoa da gure barnean ezkutatzen den artista ezagutarazi eta ezagutzera ematea, margolan zein idatzien bitartez izan, baino ixilik ez gelditu, eta zure sentipen oro adierazi eta agerian jarri. 

Bibliografia:

http://www.hikhasi.com/artikulua/1872

Lopez Cao, Marian. Posibilidades de ser a través del arte

Viadel, Marin (1991). Zergatik irakatsi Artea

Power pointa: Arte Hezkuntza hasiera